معاون اول رئیس جمهور گفت: تشکیل بنیاد وقف علمی، تدوین سند راهبردی وقف علمی کشور و ایجاد سامانه ملی وقف، سه پیشنهادی است که می‌تواند در این عرصه، مؤثر و کارساز باشد.
معاون اول رئیس جمهور در آیین اهدای جایزه البرز ۱۴۰۴ در بخش «نخبگانی» ـ تجلیل از بزرگان علمی کشور ـ با توجه به اهمیت آگاه‌سازی جامعه و گسترش و ترویج «وقف علمی» گفت: «تشکیل بنیاد وقف علمی»، «تدوین سند راهبردی وقف علمی کشور» و «ایجاد سامانه ملی وقف»، سه پیشنهادی است که می‌تواند در این عرصه، مؤثر و کارساز باشد.
در این آیین که در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما، برگزار و از ۶۲ تن از دانشمندان، فناوران، طلاب و دانشجویان قدردانی شد، عارف با گرامیداشت نام و یاد مرحوم «حسینعلی البرز» که با تأسیس بنیاد البرز، همه اموال خود را وقف علم کرد و این جایزه معتبر به نام اوست، گفت: خوشحالم که امروز در مراسمی حضور دارم که نه تنها برای تجلیل از نخبگان و دانشمندان کشور که تجسمی برجسته و عینی از پیوند ایمان و دانایی، وقف، علم و معنویت و مدنیت در فرهنگ غنی ایران زمین را به نمایش گذاشته است.
معاون اول رئیس جمهور با تبریک دهه کرامت، ادامه داد: وقف، سابقه‌ای طولانی و منزلتی برجسته در نظام اسلامی دارد و در همه زمینه‌های فرهنگی، هنری، اجتماعی واقتصادی می‌توان تیزبینی واقفین کشورمان در قرن‌های گذشته را دید و اگر به اسناد وقف مراجعه کنیم، می‌بینیم که برای کوچک‌ترین موضوعی، یک واقف، آگاهانه، سرمایه خود را وقف کرده است.
عارف گفت: در وقفنامه‌ای مربوط به یزد، برای زوار امام رضا علیه‌السلام یا خوراک حیوانات و چهارپایانی که زائران را به مشهد می‌بردند، وقف وجود دارد و این بیانگر عظمت وقف و نگاه تیزبینی است که واقفین و خیرین به این موضوع داشته‌اند و حتی برای هدایت حاکمان نیز وقفنامه‌هایی در حرم مطهر رضوی وجود دارد که تولیت آستان مقدس رضوی، بنا بر وقف یک واقف باید در یک روز، حاکمین را دعوت و هدایت کند و این در حالی بود که در آن زمان واقف می‌دانسته است که حاکمین آن زمان چگونه افرادی هستند، اما نگاه هدایت آنان را داشته است.
عارف در ادامه با اشاره به نیاز امروز کشور به «وقف علمی» گفت: در سال‌های ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی برای توسعه دانشگاه‌ها و افزایش دانشجویان از ۱۷۵ هزار تن به چهار میلیون تن، به مشکلات بسیاری برخوردیم و این به ویژه در دهه شصت که با جنگ تحمیلی هم روبرو بودیم، دشواری زیادی ایجاد کرد، در آن زمان با توجه به کمبود‌های بودجه، وقف علمی مطرح شد، اما چون در این حوزه کم کار شده بود، موفق نشد.
معاون اول رئیس جمهورافزود: با وجود آنکه وقف علمی سابقه‌ای طولانی در ایران دارد و شخصیت‌هایی همچون خواجه نصیرالدین طوسی و در دوران اخیر مرحوم افشار برای آموزش زبان فارسی و مرحوم افضلی در کرمان به آن مبادرت کرده بودند، اما موفق نشدیم وقف علمی را آن طور که شایسته بود پیش ببریم، خیرین برای توسعه فضای فیزیکی مدارس و دانشگاه‌ها کمک می‌کردند مثلا اینکه ساختمان می‌ساختند، اما کمی که جلوتر رفتیم و گفتیم که آزمایشگاه لازم است نمی‌پذیرفتند و این در حالی است که در دهه اول انقلاب با توسعه تحصیلات تکمیلی و دکترا به آنان نیاز داشتیم، اما امروز خوشحالیم که از وقف علمی صحبت می‌کنیم، از موضوعی که آینده ایران را در بخش علم و فناوری تضمین می‌کند.
عارف افزود: این اتفاق در کشور‌های دیگر روی داده، مثلا در دانشگاه استانفورد و هاروارد و خیلی از دانشگاه‌های برتر دنیا روی داده است و به این ترتیب مدیریت، دغدغه تأمین اعتبار ندارد.
وی در ادامه گفت: با توجه به سند چشم‌انداز که جایگاه نخست را برای ایران در منطقه ترسیم کرده است و فراتر از آن، بیانیه گام دوم که هفت رهنمود را متوجه توسعه علم و فناوری کرده است، باید به این سمت برویم، این در حالی است که منابع اکنون دولت نسبت به دهه ۶۰ تفاوتی نکرده است، همه دانشگاه‌ها نیازمند بودجه هستند، اما بر خلاف اهمیت علم و فناوری در توسعه کشور، نمی‌توانیم بودجه بیشتری به این حوزه اختصاص بدهیم، زیرا ما در تأمین اقتصادی و معیشتی مردم با مشکل روبرو هستیم و هر کسی رئیس جمهور یا عضو دولت شود، بیش از این نمی‌تواند در بخش علم و فناوری سرمایه‌گذاری کند، حتی اگر کابینه‌ای بیاید و شعار توسعه علمی بدهد؛ واقعیت این است که سقف کمک دولت همین است، اما ما برای آنکه نه تنها در سطح منطقه که در سطح دنیا جایگاه برتر داشته باشیم، نیاز به منابع داریم و تجربه نشان داده است که اگر با ساز و کاری منطقی، همان‌طور که واقفین، همه اموال خود را در طبق اخلاص گذاشته‌اند، جلو برویم، به آن می‌رسیم.
قدردانی از ۴ دانشمند برتر ایران
همچنین در این آیین، معاون اول رئیس جمهور، پس از اهدای جایزه البرز به چهار دانشمند برگزیده سال ۱۴۰۴ این جایزه، آیت‌الله علی اکبر رشاد، دکتر علیرضا سیم‌چی، دکتر محمد عبداللهی و دکتر علی اکبر موسوی موحدی، گفت: اثر اهدای چنین جوایزی این است که جوانان و نوجوانان کشور، وقتی این الگو‌های ارزشمند و بزرگ را می‌بینند، انگیزه بیشتری برای حرکت در این مسیر پیدا می‌کنند و ضرورت برگزاری چنین نشست‌هایی همین است و ما باید هر سال چنین رویداد‌هایی را داشته باشیم تا با معرفی الگو‌هایی که در این کشور به موفقیت رسیده‌اند، انگیزه مهاجرت را کاهش دهیم و شاهد مهاجرت معکوس دانشمندان به کشور باشیم.
عارف اظهار داشت: در حالی که علاوه بر رفع مشکلات معیشتی باید به گونه‌ای باشد که دغدغه دانشمندان ما تنها موضوعات علمی باشد، اما گاه، گام نخست را که برمی‌دارند، به مانع نبود تجهیزات برمی‌خورند که نمی‌شود آن را تأمین کرد و اینجاست که وقف علمی باید حضور داشته باشد؛ واقعیت این است که بسیاری از کسانی که مهاجرت کرده‌اند، نمی‌گویند که حقوقمان کم بوده است، بلکه می‌گویند امکان کار نداشتیم و مهاجرت کردیم.
سه پیشنهاد برای وقف علمی
عارف در این آیین با ارائه سه پیشنهاد برای گسترش وقف علمی در کشور، گفت: تشکیل «بنیاد وقف علمی» در کشور با هدایت سازمان اوقاف و کمک وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت آموزش و پرورش، نخستین پیشنهاد در این زمینه است؛ در نشست‌های این بنیاد، خیرین و بزرگان وقف را می‌توان توجیه کرد که در زمینه وقف علمی و از جمله در زمینه ساخت آزمایشگاه‌های مدارس و دانشگاه‌ها فعال شوند.
معاون اول رئیس جمهور، «تدوین سند راهبردی وقف علمی کشور» را دومین موضوع مهم در این حوزه دانست و گفت: اینکه در ۱۰ سال آینده به کجا می‌خواهیم برویم، در این سند باید مشخص شود. این کار دولت است و باید به مرحله‌ای برسیم که همان‌گونه که هر اقدامی، پیوست محیط زیستی دارد، پیوست وقفی هم داشته باشد.
عارف، ایجاد سامانه ملی وقف را به عنوان سومین پیشنهاد در این حوزه مطرح کرد و گفت: با ایجاد این سامانه می‌توان با خیرین، ارتباط و تعامل داشت.
معاون اول رئیس جمهور، برگزاری جشنواره ملی واقفان علمی و فناوری را نیز در مسیر همین هدف برشمرد و گفت: در این جشنواره‌ها می‌توان ضمن قدردانی از واقفان و خیران، مسائل و مشکلاتی و نیاز‌هایی را که آنان می‌توانند برای حل آن‌ها گام بردارند، مطرح کرد.
عارف اظهار داشت: خیرین و واقفان، کمک بسیاری در زمینه مدرسه‌سازی داشته‌اند و اگر به اینکه نرخ بی‌سوادی در کشور پایین است، افتخار می‌کنیم، به برکت نهضت مدرسه‌سازی و حضور واقفان و خیرین عزیزی است که مدرسه ساختند، امروز باید آنان را به سمت وقف در حوزه تولید علم و فناوری و وقف علمی، دعوت کرد.
معاون اول رئیس جمهور تصریح کرد: وقف علمی را باید به‌طور جدی دنبال کنیم و جایزه البرز که مرحوم حسینعلی البرز با انگیزه صددرصد خیر پایه‌گذاری کردند، امروز می‌تواند چراغ راهی باشد تا البرز‌های فراوانی در کشور داشته باشیم.
عارف در پایان با بیان اینکه سودمندترین سرمایه‌گذاری واقف می‌تواند وقف در علم و فناوری باشد، گفت: آگاه‌سازی برای حرکت در بخش علم و فناوری، یعنی ارتقای کشور و تولید ثروت؛ ما علمی را دنبال می‌کنیم که به ثروت تبدیل شود و مردم بتوانند اثر آن را در زندگی خود ببینند.